Als kind kon ik er geen genoeg van krijgen; de albums van de Belgische tekenaar Peyo over het kleine, blauwe volkje genaamd de Smurfen (oorspronkelijk les Schtroumps). Ook spaarde ik de gummi-poppetjes van Schleich. Maar nu ik me er nader in verdiep blijken de drukke blauwe rakkertjes racistische, seksistische en zelfs fascistische ondertonen te hebben. Om met het eerste te beginnen: in ‘De zwarte smurfen’ kun je een ziekte op lopen als je in je staart wordt gebeten, waarna je zwart kleurt en alleen nog maar ‘gnap, gnap’ kunt zeggen. Als uiteindelijk het hele dorpje zwart is geworden, is er een wonderlijke ontploffing nodig om alles weer terug naar normaal te krijgen.

Dat dit verhaal niet helemaal deugt beseften de uitgevers ook, het album heet tegenwoordig ‘De paarse smurfen’ en ook in de tekenfilmserie zijn de zieke smurfen paars. Dan het seksisme. De enige vrouw in een dorp van 100 mannen – of mannetjes – is de smurfin, die oorspronkelijk is gemaakt door de tovenaar Gargamel (door sommigen gezien als antisemitische karikatuur) om tweedracht te zaaien in het dorp. Het recept voor deze smurfin bestaat uit o.a. ‘een vonkje behaagzucht’ en ‘een kwartpond kwade trouw’. Het feit dat zij de enige vrouw in deze fictie-wereld is, werd in 1991 door Katha Pollit benoemd als het ‘smurfette-principle’:

‘Contemporary shows are either essentially all-male, like “Garfield”, or are organized on what I call the Smurfette principle: a group of male buddies will be accented by a lone female, stereotypically defined… The message is clear. Boys are the norm, girls the variation; boys are central, girls peripheral; boys are individuals, girls types. Boys define the group, its story and its code of values. Girls exist only in relation to boys.’

Hetzelfde zie je ook bij de Avengers of Justice League, er mag hooguit 1 vrouw mee doen.

Fascisme tenslotte, gaat misschien wat ver.

Toch bestaat er een album dat, in Nederland tenminste, De Smurführer heet. In dat album grijpt een klein blauw Hitlertje de macht, al kiest hij als kostuum een gouden broek en muts. Antoine Buéno, van de  Sciences Po university in Parijs, schreef in 2011 al over deze tendens in de stripreeks. Ook herkent hij in de centraal geleide gemeenschap in het dorp een vorm van Stalinisme. Het kwam hem op veel kritiek en woede te staan. Want ja, die leuke rakkertjes die volgens de songs ‘uit de waterkraan’ kwamen (slaat nergens op), kunnen niks kwaads in zich hebben. Ik weet het niet. Sinds ik besef hoe een album als ‘Kuifje in Afrika’ vol stond en staat met kwalijke stereotyperingen, acht ik ook de smurfen niet onschuldig. Hoe grappig ze ook praten.

Waarom ik me nu zo druk maak over de smurfen? Och, ik had wat tijd over gesmurft.